(Thư này đăng trên trang Harpers.org ngày 07.07.2020)
Người dịch: Phạm Thị Ly
Các định chế văn hóa của chúng ta đang đối mặt với một thời khắc gian nan, trong đó có những thứ mà sự bền vững của nó đang được thử thách. Những cuộc biểu tình mạnh mẽ cho công lý xã hội và chủng tộc đang dẫn đến những yêu cầu lẽ ra đã phải thực hiện từ lâu về việc cải cách hoạt động của cảnh sát, cùng với những lời kêu gọi rộng hơn cho một xã hội bình đẳng và không loại trừ ai, không chỉ trong những lĩnh vực như giáo dục đại học, báo chí, hoạt động từ thiện và nghệ thuật.
Nhưng những việc cần làm này cũng đã đồng thời đang làm mạnh thêm một loạt những thái độ đạo đức và cam kết chính trị mới, những thứ có xu hướng làm suy yếu các chuẩn mực tranh luận mở và sự khoan dung với những khác biệt, vì nó thiên về bảo vệ cho sự tuân thủ các ý thức hệ chính thống.Khi chúng tôi hoan nghênh những bước phát triển đầu tiên nói trên, chúng tôi cũng lên tiếng chống lại xu hướng thứ hai. Các lực lượng của chủ nghĩa phi tự do đang tích lũy sức mạnh trên toàn thế giới và đang có một đồng minh hùng mạnh là Donald Trump, người đại diện cho một mối đe dọa thực sự đối với nền dân chủ.
Nhưng sự kháng cự nguy cơ ấy không được phép đông cứng lại như một giáo điều hay ép buộc sự đồng thuận của người khác bằng sức mạnh hay sự đe dọa — một tình trạng đang bị các nhà chính trị cánh hữu khai thác. Nền dân chủ bao hàm mọi người mà chúng ta muốn chỉ có thể đạt được nếu chúng ta lên tiếng chống lại bầu không khí bất khoan dung mà tất cả các bên đang đặt ra.Việc trao đổi không hạn chế thông tin và ý tưởng, vốn là huyết mạch của một xã hội tự do, đang từng ngày trở nên hạn chế hơn.
Trong khi chúng ta kỳ vọng điều này ở phe cực hữu, thì sự kiểm duyệt lại đang lan rộng hơn trong văn hóa của chúng ta: xảy ra ngày càng phổ biến hơn thái độ không khoan dung với các quan điểm đối lập, sỉ nhục công khai, loại trừ hay tẩy chay những người có ý kiến khác, và xu hướng giải quyết các vấn đề chính sách phức tạp dưới ánh sáng chói lòa của những nguyên tắc đạo đức không ai được phép nghi ngờ.
Chúng tôi ủng hộ giá trị của những phát biểu đối lập lành mạnh kể cả nếu nó có sắc nhọn, sâu cay, từ tất cả các bên. Nhưng giờ đây chúng ta đang thấy phổ biến những lời kêu gọi trừng phạt nhanh chóng và nghiêm khắc để đáp lại những lời nói và ý tưởng bị coi là vi phạm luật lệ, quy tắc xử sự hay có tính xúc phạm. Thêm phần khó khăn hơn nữa, là các nhà lãnh đạo của các tổ chức, lo lắng quá đáng về việc kiểm soát thiệt hại, đang đưa ra các hình phạt vội vàng và không tương xứng thay vì xem xét cải cách. Các biên tập viên bị sa thải vì chấp nhận đăng những bài gây tranh cãi; sách bị thu hồi vì cáo buộc nói không đúng sự thực; các nhà báo bị cấm viết về các chủ đề nhất định; các giáo sư bị điều tra về việc trích dẫn các tác phẩm văn học trong lớp; một nhà nghiên cứu bị sa thải vì chuyền tay một kết quả nghiên cứu học thuật đã được bình duyệt; và người đứng đầu các tổ chức bị lật đổ vì những lý do đôi khi chỉ là những sai lầm vụng về.
Bất kể những tranh luận xung quanh từng sự cố cụ thể, kết quả của những điều nói trên là ranh giới của những gì có thể nói mà không bị đe dọa trả thù đã thu hẹp dần. Chúng tôi đã phải trả giá bằng rủi ro lớn hơn từ ác cảm của các nhà văn, nghệ sĩ và nhà báo, những người lo sợ cho sinh kế của họ nếu họ dám rời khỏi sự đồng thuận, hoặc thậm chí không tỏ ra đủ nhiệt tình trong việc phô bày sự đồng thuận của họ.
Bầu không khí ngột ngạt này cuối cùng sẽ gây hại cho những sự nghiệp và lý tưởng sống còn nhất của thời đại chúng ta. Sự hạn chế tranh luận, cho dù bởi một chính phủ chuyên chế hay một xã hội không khoan dung, luôn gây tổn thương cho những người thiếu quyền lực và khiến mọi người không còn khả năng tham gia vào nền dân chủ. Cách để đánh bại những ý tưởng tồi là phơi bày, tranh luận và thuyết phục, chứ không phải bằng cách cố gắng im lặng hoặc mong nó tự biến mất.
Chúng tôi từ chối bất kỳ lựa chọn dối trá nào giữa công lý và tự do, vì đó là hai thứ không thể tồn tại mà không có nhau. Là người cầm bút, chúng ta cần một nền văn hóa trong đó có chỗ cho chúng ta thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và thậm chí sai lầm. Chúng ta cần bảo tồn khả năng bất đồng với thiện chí của các bên mà không gây hậu quả nghiêm trọng về mặt nghề nghiệp. Nếu chúng ta không bảo vệ chính điều mà công việc của chúng ta phụ thuộc vào đó, thì đừng mong đợi công chúng hoặc nhà nước bảo vệ điều đó cho chúng ta.
Danh sách những người ký tên
(Xem trên bản tiếng Anh)
0 Comments